DIZENTERIJA se često javlja zbog vode ili hrane koja je zagađena izmetom koji sadrži patogene mikroorganizme. I plivanje u zagađenoj vodi može izazvati dizenteriju. Zato se ova bolest često javlja kod osoba koje često putuju u zemlje u kojima nema adekvatnih sanitarnih uslova i kod dece koja su često u kontaktu sa životinjama, a nemaju naviku da redovno peru ruke.
Šta je dizenterija?
Dizenterija je skup infektivnih oboljenja za koje je karakteristična upala debelog creva. Prema definiciji Svetske zdravstvene organizacije, dizenterija je svaka epizoda dijareje kod koje je prisutna i krv.
Kako se prenosi dizenterija ?
Dizenterija se lako prenosi preko zaražene hrane i vode. Kada dođe do infekcije, bakterije ili amebe koje žive u crevima se izbacuju kroz stolicu. U nekim slučajevima može doći i do zaraze kod životinja, a takve infekcije se mogu raširiti i na ljude.
Najčešći uzročnici dizenterije u industrijalizovanim zemljama su šigela i neke vrste ešerihije koli. Nešto ređi uzrok krvave dijareje su salmonela i kampilobakter. Dizenterija se obično vezuje sa lošim sanitarnim uslovima. Na primer, u bolnicama u zemljama u razvoju vlada visoka stopa zaraze šigelom. Amebna dizenterija se javlja zbog amebe Enamoeba histolytica i ona se najčešće javlja u državama sa velikom gustinom naseljenosti i lošim sanitarnim uslovima.
Znaci i simptomi dizenterije obično traju pet do sedam dana, a često i duže. Simptomi, trajanje i ishod bolesti se razlikuju od slučaja do slučaja. Neke osobe sa dizenterijom imaju samo blage simptome, dok se kod drugih javlja teška dijareja, a ponekad i povraćanje i to stvara velik riik od dehidratacije. Srećom, dizenterija se lako leči antibioticima i antiprotozoicima.
Dizenterija koja se ne leči dovodi do teške dehidratacije. Dehidratacija izaziva disbalans elektrolita,što u najtežim slučajevima rezultira šokom ili komom, pa čak i smrtnim ishodom. Odmah potražite lekarsku pomoć ako vi ili neko u vašoj blizini ima znake teške dehidratacije (zbunjenost, letargija, gubitak svesti, hladna koža, smanjeno lučenje urina). Obratite se svom lekaru ako dobijete dijareju i povraćate, a moguće je da ste bili izloženi kontaminiranoj hrani ili vodi.
Dizenterija simptomi
Koji su simptomi dizenterije?
Dizenterija izaziva iritaciju i upalu creva, što može rezultirati brojnim simptomima. Intenzitet, vrsta i trajanje simptoma se razlikuju od slučaja do slučaja.
Najčešći simptomi dizenterije
Najčešći simptomi dizenterije su vezani za probleme sa probavnim traktom i uključuju:
- nadutost
- bolove u stomaku
- krvavu dijareju (ponekad i vodenasta dijareja ili sa primetnom sluzi)
- grčeve
- nadutost
- mučninu i/ili povraćanje
Ostali simptomi dizenterije
Kako infekcija napreduje, mogu se pojaviti i drugi simptomi, uključujući dehidrataciju i sve njene simptome. Ti simptomi su:
- smanjeno lučenje urina
- suva koža i mukozne membrane (npr. suva usta)
- jaka žeđ
- povišena temperatura i drhtavica
- grčevi u mišićima
- slabost mišića i gubitak snage u mišićima
- gubitak kilograma
Ozbiljniji simptomi koji mogu ukazivati na potencijalno fatalno stanje
U veoma retkim slučajevima, dizenterija je toliko teška da predstavlja pretnju po život. Odmah potražite lekarsku pomoć ako se jave sledeći simptomi:
- zbunjenost, nesvestica, letargija
- iznenadne promene u ponašanju (konfuzija, delirijum, letargija, halucinacije)
- veoma visoka telesna temperatura
- ubrzan rad srca
- jak bol u stomaku
- jaka vrtoglavica i nesvestica
Dizenterija uzrok
Šta izaziva dizenteriju?
Bakterije šigela i ešerihija koli, kao i dizenterična ameba (Entamoeba histolytica) su najčešći uzroci dizenterije. Ovi organizmi su prisutni u stolici inficiranih ljudi i životinja. Entamoeba histolytica može živeti u debelom crevu bez ikakvih simptoma, ali ako napadne zid debelog creva, javljaju se simptomi dizenterije. Osobe sa slabim imunitetom su podložnije amebnoj dizenteriji.
Najčešći uzročnici dizenterije
Mikroorganizmi koij najčešće izazivaju dizenteriju su
- Campylobacter
- neki tipovi coli
- Entamoeba histolytica
- Salmonella
- Shigella
Koji su faktori rizika za dizenteriju?
Brojni faktori povećavaju rizik od dobijanja dizenterije. Naravno, neće svako ko je izložen tim faktorima rizika zaista i dobiti dizenteriju. To su:
- Rad sa ljudima, posebno u staračkim domovima, vrtićima, bolnicama itd.
- Blizak kontakt sa inficiranom osobom ili životinjom.
- Konzumacija neprečišćene vode iz raznih izvora, reka i potoka.
- Prenos ostataka izmeta u usta.
- Putovanje u zemlje u kojima je ova infekcija čseta.
- Česte posete javnim bazenima.
Smanjivanje rizika od dizenterije
Rizik od dizenterije možete smanjiti na sledeće načine:
- nikako ne gutajte vodu dok plivate u bazenu, reci ili jezeru
- kada krenete na planinarenje ili kampovanje, obavezno nosite sa sobom vodu
- pijte samo pročišćenu vodu ako ste u poseti nekoj od zemalja gde je dizenterija česta bolest
- koristite pročišćenu vodu i za pranje zuba i namirnica
- perite ruke sapunom i toplom vodom nakon upotrebe kupatila, kontakta sa zaraženom osobom ili životinjom, menjanja pelena i pre jela ili pripreme jela
Lečenje
Da li postoji efikasna lek za dizenteriju ?
Ako imate dizenteriju, morate se obratiti lekaru. Da bi se potvrdila dijagnoza, obično se radi laboratorijsko ispitivanje stolice.
Terapija antibioticima je glavni metod za lečenje dizenterije i veoma je efikasna. Obavezno poštujte sve preporuke svog lekara i popijte terapiju do kraja kako se infekcija ne bi vratila.
Antibiotici za lečenje dizenterije
Najefikasniji antibiotici za lečenje dizenterije izazvane bakterijama su:
- ceftiakson
- ciprofloksacin
- Baktrim (trimetoprim sulfametoksazol)
Dizenterija izazvana dizenteričnom amebom se leči metronidazolom (lek iz grupe antiprotozoika).
Ako povraćate i imate dijareju, veoma je važno da nadomestite izgubljenu tečnost i elektrolite.
Šta možete učiniti da ubrzate oporavak?
Osim poštovanja lekarskih instrukcija i uzimanja preporučene terapije, možete ubrzati oporavak na sledeće načine:
- Pijte dovoljno vode i rastvora sa elektrolitima.
- Odmarajte se.
Ako imate dizenteriju, pravilna higijena je imperativ kako bi se sprečilo širenje infekcija na osobe sa kojima ste u bliskom kontaktu. Perite ruke sapunom i toplom vodom nakon svakog odlaska u kupatilo i kontakta sa zaraženom posteljinom iliodećom. Nemojte ići na bazene dok potpuno ne ozdravite.
Koje su moguće komplikacije dizenterije?
Ako slušate savete svog lekara i uzimate prepisanu terapiju, lako ćete eliminisati rizik od komplikacija. Moguće komplikacije dizenterije su:
- disbalans elektrolita
- opstrukcija creva
- perforacija creva
- apsces jetre
- postinfektivni artritis (bol u zglobovima, iritacija očiju, bolno mokrenje)
- sekundarne infekcije mokraćnih puteva
- napadi
- širenje infekcije (sepsa; češća je kod osoba sa jako oslabljenim imunitetom)