ALOPECIJA AREATA je čest autoimuni poremećaj koji izaziva opadanje kose.U većini slučajeva, kosa opada u malim pečatima. Obično se problem i zadrži na tome da kosa opadne samo na par mesta, što najčešće nije uočljivo, ali je ponekad problem i mnogo gori.
Ponekad dolazi do potpunog opadanja kose (alopecia totalis) ili, u najekstremnijim slučajevima, na celom telu (alopecia universalis).
Alopecija je problem koji se može javiti kod svakoga, bez obzira na pol i godine, ali se najčešće javlja pre tridesete godine.
U ovom članku ćemo se baviti uzrocima i simptomima alopecije, postavljanjem dijagnoze i lečenjem.
Najvažnije činjenice o alopeciji
Evo šta treba da znate o alopeciji u najkraćim crtama. O svemu tome ćemo detaljnije pisati u nastavku teksta.
- U jednom od pet slučajeva (odnosno, u dvadeset odsto slučajeva), osoba koja dobije alopeciju ima nekog bliskog krvnog srodnika sa ovim problemom.
- Alopecija se razvija iznenada, ponekad i samo za nekoliko dana.
- Nema dovoljno naučnih dokaza koji potvrđuju da se alopecija javlja zbog stresa.
- Ljudi sa alopecijom, kod kojih se javi samo blaže opadanje kose u krugovima, se obično potpuno oporave i to spontano, bez lečenja.
- Ne postoji klasičan lek za alopeciju.
Kod koga se najčešće javlja alopecija?
Aloopecija se najčešće javlja kod osoba starih između trideset i šezdeset godina, češća je kod muškaraca nego kod žena. Međutim, može se javiti i kod starijih i mlađih osoba, a opadanje kose u pečatima kod dece se veoma retko javlja.
Alopecija areata nije zarazna. Opadanje kose na pečate svakako treba razlikovati od običnog opadanja kose, koje se često javlja kod žena nakon prekida terapije estrogenom ili progesteronom i nakon porođaja. Mnoge izlečive bolesti se često brkaju sa alopecijom.
Alopecija uzrok
Alopecija se javlja kada bela krvna zrnca napadnu koren dlake i dovedu do njegovog skupljanja, što drastično utiče na rast kose. Nije jasno zbog čega imuni sistem počinje da napada folikule dlake.
Naučnici ne znaju zbog čega se ove promene javljaju, ali se smatra da je genetika značajan faktor u razvoju alopecije i opadanje kose u krugovima češće se javlja kod osoba koje imaju bliske krvne srodnike sa ovakvim problemom. Dvadeset posto ljudi sa alopecijom ima bliskog krvnog srodnika koji je imao opadanje kose na pečate.
Mnoga istraživanja su pokazala i da osobe kod kojih se javila alopecija areata imaju i ličnu ili porodičnu istoriju drugih autoimunih poremećaja: atopije (poremećaja koji se manifestuje kao sklonost da organizam mnogo jače reaguje na alergene), tiroiditisa i vitiliga.
Uprkos uvreženom mišljenju, nauka nije dokazala vezu između stresa i opadanja kose na pečate. U pojedinim slučajevima ekstremni stres može izazvati opadanje kose, ali svi naučni dokazi mnogo više ukazuju na genetiku kao moguć uzrok alopecije.
Simptomi alopecije
Najuočljiviji simptom alopecije je opadanje kose u pečatima. Pramenovi kose počinju da opadaju sa vlasišta. Međutim, dlake mogu početi da opadaju i sa drugih delova tela, npr. brade ili obrve.
Ovakav gubitak kose se može javiti za samo nekoliko dana, ali može trajati i par nedelja. Ponekad se na mestima sa kojih će dlake opasti javljaju svrab i peckanje. Međutim, kada se povuče upala folikula dlake, kosa ponovo počinje da raste jer nema uništavanja korena dlake. Ljudi kod kojih se javi samo blaže opadanje kose na pečate se obično potpuno oporave i to spontano, bez tretmana.
Kod trećine pacijenata kod kojih se javi alopecia areata se stanje ili pogoršava ili kosa neprestano naizmenično opada i raste.
Polovina pacijenata kod kojih se javila alopecija areata se potpuno oporavlja u roku od godinu dana, ali se kod drugih javljaju opetovane epizode. Oko 10% pacijenata razvija alopeciju totalis ili alopeciju univerzalis.
Alopecija areata može pogoditi i nokte, i ponekad su promene na noktima prvi znak da se nešto dešava. Postoji mnoštvo promena na noktima koji mogu prethoditi opadanju dlaka:
- na noktima se pojavljuju bele fleke i linije
- nokti postaju grublji
- nokti gube sjaj
- nokti postaju zadebljali i listaju se
Ostali mogući simptomi su:
- Neobična dlaka: ponekad nekoliko kraćih dlaka raste tako da je pri dnu uže (kao u obliku uzvičnika).
- Ponekad se dlaka lomi pre nego što dospe na površinu kože.
- U nekim slučajevima, na mestima gde je kosa opala počinje da raste seda kosa.
Dijagnoza alopecije
Lekari obično lako postavljaju dijagnozu alopecije samo na osnovu simptoma. Obično se gleda koliko je kose opalo i pregleda se dlaka sa obolelih mesta pod mikroskopom.
Ako se nakon prvog pregleda ne može psotaviti dijagnoza, može se uraditi i biopsija kože. Da bi se isključila druga autoimuna oboljenja, radi se test krvi.
Međutim, pošto su simptomi alopecije vidljivi i specifični, dijagnozu obično nije teško postaviti.
Alopecija areata lečenje
Trenutno ne postoji lek za alopeciju koji bi bio trajno rešenje, mada neki tretmani pomažu da kosa brže ponovo izraste.
U najvećem broju slučajeva se za lečenje alopecije koriste kortikosteroidi, jaki antiinflamatorni lekovi koji deluju i kao imunosupresanti. Ovi lekovi se mogu davati oralno, u vidu kreme ili injekcija.
Obično se prepisuju i drugi lekovi koji deluju na imuni sistem ili odstiču rast kose. Mada ti lekovi mogu stimulisati rast nove kose, ne mogu sprečiti opadanje kose i stvaranje vidljivih “pečata”.
Novija istraživanja ukazuju na fotohemioterapiju kao potencijalnu alternativu za pacijente koji ne mogu ili ne žele da se podvrgnu sistemskoj ili invazivnoj terapiji.
Osim estetskog aspekta, kosa je i svojevrsna zaštita. Osobe sa alopecijom treba da:
- mažu glavu sredstvom za zaštitu od sunca ako izlaze na sunce
- nose zaštitne naočare kako bi zaštitili oči od sunca i prljavštine (ako je došlo do opadanja obrva i trepavica)
- nose šešir ili periku, kako bi sprečili oštećenje kože glave zbog izlaganja suncu ili kako bi se zimi zagrejali
- mažu unutrašnjost nosa zaštitnim melemima kako bi membrane ostale vlažne i kako bi se zaštitili od mikroorganizama koji se u normalnim uslovima zadržavaju na dlažicama
Alopecija areata nije zarazna niti izaziva neku bolest. Međutim, sa emotivnog i psihičkog aspekta, može biti veoma teška. Mnogim ljudima alopecija predstavlja svojevrsnu traumu i obično je potrebno baviti se i emotivnim aspektom gubitka kose koliko i samim gubitkom kose.
Alopeciju stručnjaci ponekad porede sa vitiligom, autoimunim oboljenjem kože gde organizam napada ćelije koje stvaraju melanin, što za posledicu ima stvaranje belih fleka po koži. Smatra se da ova dva poremećaja imaju sličnu patogenezu, slične genetske faktore rizika i slične tipove imunih ćelija i citokina odgovornih za oboljenje. Zato ponekad lečenje ili prevencija jedne bolesti imaju direktan uticaj na drugu. Postoji mnogo dokumentovanih slučajeva kod kojih je lečenje alopecije iz pomoć difenciprona (DCP) dovelo do pojave vitiliga.
Preliminarna ispitivanja na životinjama su pokazala da kvercetin, bioflavonoid koji se prirodno nalazi u voću i povrću, može sprečiti nastanak alopecije i stimulisati ponovni rast opale kose. Međutim, potrebno je još dosta kliničkih ispitivanja na ljudima kod kojih se javilo opadanje kose u krugovima da bi se potvrdila teza da je kvercetin lek za alopeciju.
Alopecija areata prirodno lečenje
Za alopeciju trenutno nema klasičnih lekova, a prirodnih gotovo da ima još manje.
Kada je reč o narodnoj medicini, obično se preporučuje utrljavanje soka od belog ili crnog luka, hladnog zelenog čaja, bademovog ulja, esencijalnog ulja ruzmarina, meda ili kokosovog mleka u kožu glave. Mada ništa od navedenih stvari nema štetno dejstvo, nema ni dokaza da su zaista efikasan prirodni lek protiv alopecije.
Neki ljudi se okreću i alternativnim metodama za lečenje, kao što su akupunktura i aromaterapija, ali za ove metoda postoji još manjeg dokaza da zaista sprečavaju opadanje kose na pečate.
Alopecija univerzalis
Kada ljudi pomisle na opadanje dlaka, najčešće misle na opadanje kose sa temena. Međutim, osobe sa alopecijom univerzalis gube sve dlake na telu, ne samo one na vlasištu.
Reč “alopecija” znači doslovno “opadanje dlaka”. Osobe kod kojih se razvije alopecija univerzalis gube sve dlake: kosu, trepavice, obrve, brkove i bradu i sve dlake na telu.
Međutim, postoji dosta novih tretmana koji stimulišu ponovni rast dlaka. Podrška i stručna pomoć su veoma važne za poboljšanje kvaliteta života u ovakvim slučajevima.
Alopecija totali
Kod alopecije totalis opada sva kosa sa kože glave. Reč je o retkoj autoimunog bolesti, kod koje genetika igra značajnu ulogu. Alopecija totalis se smatra uznapredovalom verzijom alopecije areate.
Međutim, alopecija totalis se ne javlja kod svih osoba sa alopecijom areata. Reč je o nepredivoj bolesti za koju nema leka, ali koja ponekad nestaje sama od sebe.
Mada je uzrok ovakvih problema nepoznat, alopecija totalis se smatra autoimunim oboljenjem, što znači da se javlja zbog problema u radu imunog sistema. Naučnici smaraju da imuni sistem zbog neke greške počinje da detektuje folikule dlake kao pretnju organizmu i napada ih.
Nekada se alopecija smatrala posledicom stresa, ali je nauka našla malo povezanosti između te dve stvari.
Oko dvadeset odsto ljudi sa ovim problemom imaju nekog bliskog srodnika koji je imao isti problem. To znači da genetski faktor igra važnu ulogu u nastanku alopecije.
Alopecija na bradi
Alopecija barbae je vrsta alopecije kod koje opada brada.Tačan uzrok alopecije na bradi nije utvrđen, mada neka ispitivanja pokazuju povezanost sa nekim autoimunim sindromima. Reč je o neobičnoj reakciji imunog sistema na sopstvena tkiva i prirodne pigmente. Smatra se da ovde značajnu ulogu imaju T pomoćne ćelije, vrsta limfocita. Ove ćelije se smatraju odgovornim za opadanje brade i pojavu alopecije barbae.
Smanjite stres
Mnogi veruju da stres značajno utiče na alopeciju, mada to nauka nije dokazala.Ipak stres dokazano utiče na neka druga autoimuna oboljenja tako da je najbolje da izbegavate svaku vrstu stresa.
Čak i ako vam sva kosa opadne, uvek može ponovo izrasti. Ako se to nekim čudom ne desi, uvek postoje načini da to sakrijete.
Ako primetite da naglo gubite kosu, obratite se svom lekaru. Postoji mnogo stvari zbog kojih kosa može opadati, a alopecija je samo jedan od mogućih uzroka.